BIELSKIE | BORKI | CICHE | CZYPRKI | DANOWO | JAGODNE MAŁE | JAGODNE WIELKIE | JEDAMKI | KLESZCZEWO | KONOPKI MAŁE | LIPIŃSKIE | LIPOWY DWÓR | MARCINOWA WOLA | MIECHY | OGRÓDKI | PAPROTKI | PRZYKOP | RUDA | RYDZEWO | STAŚWINY | WIERCIEJKI | WYŁUDKI | WYSZOWATE |
Bielskie
(Bilsken, od 16 lipca 1938 roku Bilsee), wieś w południowo - wschodniej części gminy nad Jeziorem Bielskim. Wieś powstała w 1476 roku.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej oraz
*) cmentarz mazurski położony za wsią, na lewo od piaszczystej drogi prowadzącej do skrzyżowania Konopki Małe - Bielskie - Talki. W południowo zachodniej części cmentarza znajduje się odnowiony grób rodziny Bartlik.
Borki
(Borken), osada w południowo - zachodniej części gminy. Powstała w 1566 roku w miejscu “wielkiego lesu” między Jagodnym i Dąbrówką.
Warto zobaczyć:
*) na południe od zabudowań znajduje się cmentarz z czasów I wojny światowej. Jest to miejsce spoczynku 35 żołnierzy niemieckich poległych w drugiej połowie listopada i w grudniu 1914 roku.
Ciche
leżą na północ od Marcinowej Woli. Przed II wojną światową zabudowa kolonijna.
Czyprki
(Czyprken, od 1928 roku Freiort), miejscowość w zachodniej części gminy. Wieś powstała w początkach XVI wieku. Po raz pierwszy wymienił ją spis wojskowy z 1919 roku.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej,
*) cmentarz mazurski z kwaterą żołnierzy niemieckich poległych w czasie I wojny światowej.
*) drugi cmentarz mazurski z ładnymi, kutymi kratami grodzącymi kwatery znajduje się na prawo od drogi z Czyprek do Malinki, na zalesionym wzgórzu.
*) na polach między Kolonią Lipińskie i skrzyżowaniem dróg Czyprki - Lipińskie - Miłki (na prawo od drogi do Czyprek) można obejrzeć linię wysadzonych schronów Giżyckiego Rejonu Umocnionego.
*) na południowy wschód od Czyprek, przy dawnej miejscowości Jedamki znajduje się najwyższe wzniesienie na terenie gminy Miłki o wysokości 180,9 m n.p.m. Porasta je las mieszany.
Danowo
(Dannowen, od 16 lipca 1938 roku Dannen) miejscowość w południowo - wschodniej części gminy. Wieś powstała przed w końcu XV lub w początku XVI wieku. Krzyżacki spis rachunkowy z 1507 roku wymienił ją jako osadę służebną.
Jagodne Małe
(Klein Jagodnen, od 16 lipca 1938 roku Kleinkrósten) dawny majątek szlachecki w zachodniej części gminy nad jeziorem Jagodne.Utworzony w 1554 roku przez Jerzego von Krosten, starostę giżyckiego. Około 1600 roku mieszkali tu Jan von Schlubot, Bodo Albrecht von Eppinger i Jerzy Kasper von Krosten. W drugiej połowie XVII wieku dzierżawcą Jagodnego Małego był poeta polski, arianin Zbigniew Morsztyn. Pod koniec XIX wieku jako właściciela majątku w źródłach historycznych występuje B. Wiese, a od pierwszego dziesięciolecia XX wieku- Rudolf Iwan.
Warto zobaczyć:
*) pozostałości założenia dworskiego z przełomu XIX i XX wieku (dwór, kaplicę, zabudowania folwarczne, resztka założenia parkowego), oraz
*) unikatowy grobowiec ostatniego właściciela majątku Rudolfa Iwana.
Jagodne Wielkie
(Gross Jagodnen, Jagodne, od 16 lipca 1938 roku Grosskrósten), miejscowość w zachodniej części gminy nad Jeziorem Jagodne. Wieś szlachecka, utworzona z części gruntów nadanych Jerzemu von Krdsten istniała już w 1563 roku.
Jedamki
(Jedamken, Jadamki, od 16 lipca 1938 roku Stenzeln), nieistniejąca dziś wieś we wschodniej części gminy. Wieś powstała w 1513 roku.
Kleszczewo
- Źródło: worldmapz.com
(Kleszowen, Kleszewen, Kleschewen, w dokumentach występuje pod nazwami Kliszewa i Klóschówen, od 1928 roku Brassendorf), miejscowość w północnej części gminy nad jeziorem Wojnowo. Wieś wymieniona po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1552 roku.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej, w tym dom z podcieniem szczytowym.
Konopki Małe
(Klein Konopken, od 1929 roku Waldfliess), miejscowość w południowo - wschodniej części gminy. Wieś powstała w 1491 roku jako majątek służebny.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej,
*) cmentarz mazurski położony na porośniętym drzewami wzgórzu na lewo od drogi z Konopek Małych do Konopek Wielkich,
*) ślady okupu wojskowego z czasów I wojny światowej.
Lipińskie
(Lipiensken. od 1928 roku Lindenwiese). Miejscowość w północno-wschodniej części gminy na południowym skraju Łąk Staświńskich. Wieś powstała w 1487 roku jako majątek służebny.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej;
*) cmentarz mazurski położony na zadrzewionym wzgórzu, około 100m za ostatnimi zabudowaniami w kierunku Lipowego Dworu,
*) na polach pomiędzy Lipińskimi i Lipowym Dworem wysadzone schrony Giżyckiego Rejonu Umocnionego.
Lipowy Dwór
(od 16 lipca 1938 roku Lindcnhof), byty majątek ziemski między Lipińskimi i Staświnami, utworzony po 1780 roku Z założenia dworskiego zachowały się częściowo budynki gospodarcze i fragment parku.
Marcinowa Wola
- źródło: Archiw. UG Miłki
(Marczinawolla, od 16 lipca 1938 roku Martinshageni). Wieś w południowej części gminy nad jeziorem Buwełno. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1552 roku.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej:
*) największy cmentarz z czasów I wojny światowej na obszarze gminy Milki - znajduje się w centrum wsi. Pochowano na nim 169 żołnierzy niemieckich i 301 żołnierzy rosyjskich. Większość z nich poległa pod Marcinowi Wolą w listopadzie i grudniu 1914 roku, cmentarz mazurski na południowym krańcu wsi oraz mogiła żołnierzy rosyjskich poległych zimą 1914, 1915
Miechy
(Miechen, od 1928 roku Miinchenfelde), wieś we wschodniej części gminy. Założona jako osada służebna w 1508 roku. Faktycznie Miechy istniały już rok wcześniej, gdyż wymienił je krzyżacki spis rachunkowy z 1507 roku.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej, w tym unikatową chałupę z podcieniem narożnym wzniesioną w technice słupowo - ramowej zwanej murem pruskim;
*) cmentarz mazurski położony za Miechami przy drodze do Miłek.
Miłki
- Źródło: www.mapio.net
(Milkeni, wieś nad Jeziorem Miłkowskim, siedziba Urzędu Gminy, Miłki lokowane zostały 6 marca 1475 roku). Osada istniała tu najprawdopodobniej już wcześniej. W 1481 roku źródła pisane odnotowały w Milkach pierwszego plebana, Polaka Mikołaja. W tym czasie Miłki były już siedzibą parafii
Warto zobaczyć:
*) najstarszy zachowany na Mazurach Kościół, wzniesiony w końcu XV wieku;
*) przykłady architektury mazurskiej o charakterze małomiasteczkowym;
*) stojący przy murze kościelnym pomnik - obelisk poświęcony mieszkańcom wsi poległym w czasie I wojny światowej. Na pomniku znajduje się zatarty napis: Unsem Toten und ihren Ta ten 1914-1915 (naszym zmarłym i ich czynom 1914-19)51:
*) cmentarz mazurski
Ogródki
(Ogrodtken, od 16 lipca 1938 roku Relken), dawny majątek ziemski na południu gminy nad Jeziorem Buwełno. Powstał w 1539 roku.
Warto zobaczyć:
*) murowane zabudowania folwarczne
*) schrony Giżyckiego Rejonu Umocnionego na polach między Ogródkami i Wyszowatymi
Paprotki
- Autor: Henryk Mieszkowski
(Paprodtken, od 16 lipca 1938 roku Goldensee), wieś w centralnej części gminy nad Jeziorem Paproteckim. Wzmiankowana po raz pierwszy w źródłach pisanych w 1552 roku.
Warto zobaczyć:
*) trzy cmentarze z czasów I wojny światowej położone na północny- zachód, zachód i południe od wsi,
*) dwa cmentarze mazurskie na północ i zachód od Paprotek;
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej w tym budynek szkoły.
Przykop
(Przekop, Przykopp, Pogatnen, od 16 lipca 1938 roku Hessenhóh), nazwa odnosi się do dwóch obszarów rosyjskich na prawym brzegu.
Warto zobaczyć:
*) na wschód od cmentarza widoczne są zachowane fragmentarycznie
*) dwie linie okopów z czasów I wojny światowej;
*) dwór, zabudowania gospodarcze i resztki parku w byłym majątku Przykop;
*) zniszczone schrony Giżyckiej Pozycji Polowej 5 1915 roku przy skrzyżowaniu dróg Rydzewo - Marcinowa Wola- Miłki.
Ruda
(Ryhden, od 16 lipca 1938 roku Eisenwerk), wieś i dawny majątek ziemski w północnej części gminy nad Zatoką Rudzką jeziora Wojnowo. Pierwsza wzmianka o Rudzie pochodzi 1481 roku dotyczy wzniesionego tu wówczas młyna. Huta żelaza powstała około 1508 roku. Zniszczyli ją Tatarzy w 1657 roku.
Warto zobaczyć:
*) zabudowania dawnego majątku, w tym murowane budynki gospodarcze,
*) cmentarz mazurski przy drodze z Rudy do Rydzewa,
*) okopy wojskowe z czasów II wojny światowej na wzgórzu przy moście kleszczewskim.
Rydzewo
- źródło: Archiw. UG Miłki
(Rydzewen, od 1927 roku Rotwalde), miejscowość w północno- zachodniej części gminy, położona nad dwoma jeziorami: Bocznym i Niegocinem. Wieś powstała najprawdopodobniej przed 1555 rokiem. Parafia istnieje tu od 1591 roku.
Warto zobaczyć:
*) kościół parafialny z 1591 roku gotycki, przebudowany w stylu barokowym,
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej, w tym stojący w centrum wsi budynek dawnej gospody.
Staświny
(Eisermlihle, Stasswinnen, Staschwinnen, od 16 lipca 1938 roku ponownie Eisermiłhle), wieś w północnej części gminy nad rzeką Staświnką. Powstałą w 1475 roku, najprawdopodobniej w miejscu wcześniejszej wsi pruskiej (galindzkiej).
Warto zobaczyć:
*) wczesnośredniowieczne grodzisko pruskie Święta Góra na zachód XI wsi nad Jeziorem Wojnowo,
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej, w tym szkołę i dawny zajazd,
*) cmentarz mazurski oraz
*) wysadzone schrony Giżyckiego Rejonu Umocnionego na południe od wsi.
Wierciejki
(Wierczeiken, Wierczeyken, od 1923 roku Gregerswalde), wieś w środkowej części gminy. Założona przez Prusa Grzegorza Wierciejka około 1561 roku.
Warto zobaczyć:
*) położone na jednym wzgórzu, na południowy wschód od zabudowań wsi
*) cmentarz mazurski,
*) cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w listopadzie i grudniu 1914 oraz w styczniu 1915 roku,
*) schron Giżyckiej Pozycji Polowej z 1915 roku.
Wyłudki
(Heydeck), osada położona w południowo - wschodniej części gminy przy jeziorze Ublik Mały. Dawna osada młyńska założona około 1530 roku.
Wyszowate
- źródło: Archiw. UG Miłki
(Wissowatten), Wieś w południowej części gminy między jeziorami Ublik Wielki i Bycek. Powstała w 1475 roku.
Warto zobaczyć:
*) przykłady wiejskiej architektury mazurskiej,
*) położone na północno- wschodnim skraju wsi cmentarz mazurski i mogiłę żołnierzy rosyjskich z czasów I wojny światowej,
*) wysadzone schrony Giżyckiego Rejonu Umocnionego na południe i wschód od wsi.